دیدبان روسیه: پنج سال از روی کار آمدن شاه شکلات به مسند ریاست جمهوری اوکراین می گذرد، میلیاردی به نام «پترو پروشنکو» که ریاست سرویس امنیتی اوکراین را نیز در کارنامه خود دارد و روزگاری نیز یکی از مقامات ارشد بانک مرکزی این کشور بوده است.
پروشنکو پس از فرار «ویکتور یانوکوویچ» رئیس جمهور سابق این کشور و به موجب انتخابات زودهنگام در ۲۵ می ۲۰۱۴ با کسب بیش از ۵۵ درصد آرا پیروز شد؛ انتخاباتی که در ابتدای آن ۲۳ کاندیدا برای رسیدن بر مسند ریاست جمهوری داشت.
اگر چه در آن هنگام پروشنکو که مالک شبکه پنج تلویزیون خصوصی اوکراین نیز بود، توانست با اختلاف فراوانی رقبای خود و حتی «یولیا تیموشنکو» را شکست دهد، اما اینبار مسیر سختی را پیش رو دارد، چرا که نظرسنجی های ماه مارس نشان می دهد که اینبار وی جایگاه سوم را در میان ۳۸ کاندید دیگر دارد.اما در این میان این پرسش وجود دارد که چه می شود که پروشنکو با این میزان از ثروت و قدرت در انتخابات اقبال کمی برای پیروزی دارد؟
استنکاف یانوکوویچ از امضای سند توافقنامه همکاری با اروپا، آتشی زیر خاکستر شد تا مردم به خیابان ها بریزند و به دنبال درگیری های خونین در میدان اروپای شهر کی یف، رئیس جمهور که گرایش روسی داشت به سوی شرق این کشور گریخت. اکنون پس از گذشت پنج سال از این رخداد در تاریخ این کشور و روی کار آمدن جریانی که مردم به اصلاحات آنها امید داشتند، اما یک مجری کمدین تلویزیونی به نام ولادیمیر زلنسکی شانس بسیاری برای پیروزی در کارزار انتخابات را دارد؛ موضوعی که نشان می دهد مردم این کشور از اصلاحات را نیز تنها شعاری برای سیاستمدارانشان می دانند و از آن عبور کرده اند.
اگر چه سند همکاری با اروپا در زمان پروشنکو امضا شد و او سیاست های بسیار خصمانه ای با مسکو اتخاذ کرد، تا جایی که کلیسای ارتودوکس اوکراین را از وابستگی به روسیه خارج کرد؛ اما با این وجود فساد سیستماتیک در این کشور با گذشته تفاوتی پیدا نکرد. بدون شک وضعیت معیشت و رفاه، متغیر مهمی میان مردم هر جامعه ای است؛ اما گرانی و به خصوص افزایش چشمگیر قیمت گاز در این کشور سبب شده است تا مردمان اوکراین از شعارهای پروشنکو روی برگردانند.
پروشنکو اگرچه با چاپ پوستر تبلیغاتی «یا من یا پوتین» تلاش کرده است تا هیجانات ضد روسی مردم غرب کشورش را برانگیزد، اما از سوی دیگر عدم موفقیت وی در خاتمه درگیری ها با معترضان شرقی این کشور که گرایش به روسیه دارند، سبب شده است تا مردم تحت تاثیر پوستر و شعار تبلیغاتی وی قرار نگیرند و بر طبل ادامه فساد و گرانی در دولت وی بکوبند.
در این میان، زلنسکی که کمی بیش حزبی را با عنوان «خادم مردم» راه اندازی کرد، می کوشد تا با ژستی به دور از سیاست و در جایگاه مطالبات مردمی از دستگاه قدرت، آرای مردمی را در سبد خود قرار دهد که نظرسنجی ها نیز نشان می دهد که تا کنون پیشتاز است و رای ۲۵ درصد مردم را با خود به همراه دارد.
یولیا تیموشنکو که بدون شک مهمترین بانوی سیاستمدار میان این سالهای اوکراین است و در انتخابات ۲۰۱۴ شکست خورد، اینبار اما با اختلاف یک درصد از پروشنکو بالاتر است. وی که دو مرتبه نخست وزیری را در کارنامه کاری خود دارد، در دور پیش تاکید داشت که اگر بیاید ستون فقرات الیگارشی حاکم را خواهد شکست و رویکردی تندی در مبارزه با فساد را اتخاذ کرده بود و پوتین را دشمن شماره یک کشورش خوانده بود؛ با همه این شعارها اما وی با اختلاف چشمگیری از پروشنکو شکست خورد؛ شاید چون مردم دوران نخست وزیری وی را به خاطر داشتند.چرا آراء مردم از سبد تیموشنکو ریخته شد؟
اگر چه تیموشنکو نقش بسیار مهمی در انقلاب نارنجی اوکراین داشت و از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ نخست‌وزیر این کشور بود، اما در دور دوم انتخابات ۲۰۱۰، ۴۵.۴۷ درصد آراء را کسب کرد و با اختلاف اندکی از یانوکوویچ شکست خورد. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که چرا وی در انتخابات سال ۲۰۱۴ تنها ۱۲.۳۹ درصد آراء را به خود اختصاص می‌دهد؟
تیموشنکو و حزب میهن اگر چه روزی با انقلاب نارنجی شکوفا شد، اما با روی کار آمدن دولت یانوکوویچ به جرم اختلاس محاکمه و به هفت سال زندان محکوم شد و در مسیر پژمردگی سیاسی قرار گرفت. وی در انتخابات ۲۰۱۴ مدعی شده بود که در صورت موفقیت ستون فقرات الیگارشی حاکم را خواهد شکست، اگرچه شاید به این موضوع توجه نداشت که مردم کشور چه طور می‌توانند به نخست‌وزیری که در پایان دوره‌اش به اختلاس و پرداخت غرامت ۱۸۸ میلیون دلاری در کنار مجازات زندان محکوم شده‌است، اعتماد کنند که می‌تواند فساد و قدرت الیگارشی را نابود سازد!این خانم سیاستمدار اینبار وعده کاهش گرانی را داده و از تصویب قانون اساسی جدید سخن به میان آورده است. به نظر می رسد او بیش از آنکه برنامه ای منحصر برای خود داشته باشد، نقاط عکس چالش های امروز پروشنکو را مطرح می کند؛ نظیر ایجاد صلح و آرامش در مناطق شرقی کشور و هم چنین کاهش قیمت گاز.
کمدینی بر موج سیاست‌زدگی
هنگامی که در جامعه‌ای، رویکردی مطلق‌گرایانه و مبتنی بر صفر و صد وجود دارد، موضوع‌گیری‌ها به این سمت پیش می‌رود که طرف مقابل یا با ما است و یا علیه ما؛ از همین روست اگر رفتار مردم اوکراین نسبت به روسیه و غرب را در یک نمودار ترسیم کنیم، منحنی سینوسی پدید می آید که نشان می‌دهد در مقاطعی روسیه دشمن مطلق آنها بوده است و در ایامی دیگر دوست مطلق. برآیند این رفتار سبب شده است تا همه موضوعات جامعه به سیاست گره بخورد و در تحلیل مسائل مبتلا به جامعه، دائما سیاست در تقلیل یافته ترین شکلش متبلور می شود.
مردم اوکراین میان سالهای پس از استقلال خود، در جستجوی قهرمانی بوده‌اند که از یک سو هویت آنها را احیا کند و از سوی دیگر شرایط اقتصادی کشور را سامان دهد؛ حال آنکه هر کدام از یافته‌های آنها در راستای منافع خود گام برداشتند و تمامی مشکلات را در ارتباط (ن)داشتن با روسیه و اروپا خلاصه می‌کردند. «ویکتور یوشچنکو» رهبر انقلاب نارنجی در پایان دوره ریاست جمهوری خود در سال ۲۰۱۰ کمتر از پنج درصد رای آورد. تیموشنکو روزگاری قهرمان این ملت بود و روز دیگری به جرم اختلاس در زندان قرار گرفت؛ دولت یانوکوویچ در مقابل اعتراض مخالفان آتش گشود، پروشنکو همواره در لفظ به روسیه حمله می‌کرد، اما در عمل حتی کنترل شرق کشور را نیز نتوانست به دست بگیرد؛ برآیند این رویکردها نشان می دهد که مردم در انتخاب‌های خود در پایان هر دوره ریاست جمهوری کاملا گردش داشته‌اند و از گزینه انتخابی خود روی گردانده‌اند.
حالا بخش قابل توجهی از مردم اوکراین از بازیگران عرصه سیاست روی گردانده اند و در میانه این شرایط، ظهور یک کاندید غیر سیاسی بسیاری از آنها را با خود همراه کرده است.اکنون باید منتظر نشست تا امروز مردم اوکراین به پای صندوق‌های رای بروند؛ اگر چه به نظر می‌رسد با توجه به تعداد بالای نامزدها، انتخابات ریاست جمهوری این کشور به دور دوم کشیده شود که در این صورت دور دوم آن در روز یکشنبه ۲۱ آوریل برگزار خواهد شد.
